آسیه بی‌بی به‌رغم بیگناهی مجبور به ترک کشورش پاکستان شد

آسیه بی‌بی، زن مسیحی پاکستانی‌ای که سال گذشته از طرف دیوان عالی پاکستان از اتهام توهین به مقدسات تبرئه شده بود، حدود یک ماه پیش وطنش را ترک کرد و با پناهندگی به کانادا، به سایر اعضای خانواده‌اش پیوست.

بی‌بی پس از نه سال حبس وانتظار اجرای حکم اعدامی که دادگاهی دیگر برایش صادر کرده بود، سرانجام با حکم دیوان عالی پاکستان تبرئه شد. حکم دیوان عالی با اعتراض سراسری افراط‌گرایان مذهبی در کشور روبرو شد و امنیت بی‌بی را مورد تهدید قرار داد. 

پس از آزاد شدن بی‌بی از زندان زنان شهر مولتان در ایالت پنجاب در ماه نوامبر، مقامات مسئول که نگران امنیت جانی او بودند، بی‌بی را با یک هواپیمای مخصوص به اسلام آباد منتقل کرده و در محل نامعلومی اسکان دادند. مقامات پاکستان برای حفظ امنیت بی‌بی هرگونه اطلاعات در مورد رفت و آمد و محل اقامتش را مخفی کردند.  

دو ماه بعد از آن، در ماه ژانویه سال جاری، دیوان عالی پاکستان، درخواست تجدید نظر در حکم بی‌گناهی بی‌بی را رد و آزادی او را تضمین کرد.

سرانجام، در اوایل ماه مه، یک سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، در جلسه مطبوعاتی هفتگی وزارتخانه تأئید کرد که آسیه بی‌بی از کشور خارج شده است. سخنگوی مذکور گفت که بیبی «یک فرد آزاد است و به میل خود» سفر کرده است.

البته در واقع آسیه بی بی همانند بسیاری از کسانی که از اتهام توهین به مقدسات تبرئه شده‌اند، دو گزینه بیشتر پیش رویش نداشت: در پاکستان بماند و یا به مکانی امن‌تر، احتمالا در غرب، بگریزد.

اما آیا ماندن در پاکستان حقیقتاً یک گزینه بود؟

به گزارش سازمان عفو بین‌الملل، دو متهم به توهین به مقدسات در پاکستان که سال ۲۰۱۲ از دیوان عالی رأی برائت گرفته بودند، نهایتا ناگزیر به تغییر محل اقامتتشان به شهری دیگر شدند. با این‌حال این دو فرد گفته‌اند که حتی در شهر جدید نیز «از تماس با همسایگانشان خودداری میکنند زیرا نگران هستند که اتهاماتشان در مورد توهین به مقدسات افشاء شده و جانشان را در معرض خطر قرار دهد».

واضح است که اگر آسیه بی‌بی و خانواده‌اش در پاکستان مانده بودند، به خاطر مسايل امنیتی، هرگز نمی‌توانستند در محله‌ای که پیش از اعلام اتهامات علیه او اسکان داشتند، زندگی کنند. تغییر شهرشان در پاکستان و بازسازی زندگی‌شان هم، به دلیل اطلاع‌رسانی عمومی‌ای که در مورد او شده بود، چندان آسان نمی‌بود.

در واقع، ‌به‌رغم بیانیه وزارت خارجه پاکستان، بی‌بی و خانواده‌اش آزادی خود را کاملا از دست داده بودند و بی‌تردیدی امکان آن را که بتوانند مثل یک شهروند عادی در پاکستان زندگی کنند، نداشتند.

آن‌ها به هر نقطه‌ای از کشورشان هم که می‌رفتند، شمشیر توهین به مقدسات تا پایان عمر بالای سرشان آویخته می‌ماند، آن هم در جامعه‌ای که هنوز آماده هیچ‌گونه تعاملی در خصوص مقابله با سوءاستفاده از قوانین مذهبی نیست.

بی‌بی و خانواده‌اش می‌توانستند به سرنوشت عارف اقبال باتی، قاضی بازنشسته دیوان عالی لاهور در سال ۱۹۹۷ دچار شوند، که سه سال پس از تبرئه «سلامت مسیح» و «رحمت مسیح» از اتهام توهین به مقدسات، به قتل رسید. قاتل قاضی بازنشسته ضمن اعتراف به ارتکاب قتل گفت انگیزه جنایت، تبرئه متهمین توسط قاضی باتی بوده است.

بنابراین تعجبی ندارد که بی‌بی گزینه دوم را به عنوان تنها گزینه پیش رو انتخاب کرد که آن ترک کشور به امید شروع یک زندگی جدید در یک محیط امن‌تر با خانواده‌اش بود.‌

بی‌بی نخستین فردی نیست که به دنبال اتهام توهین به مقدسات از کشورش می‌گریزد. «یوناس شیخ»، پزشکی که سال ۲۰۰۰ به توهین به مقدسات محکوم شده بود، اما یک سال بعد از آن تبرئه شد، در اروپا زندگی می‌کند. دختر جوانی به نام «ریمشا مسیح» هم که در حومه لاهور زندگی می‌کرد، پس از اتهامی مشابه در سال ۲۰۱۲ بازداشت اما مدتی بعد تبرئه شد. او در حال حاضر در کانادا زندگی می‌کند.

به دنبال برائت بی‌بی، دولت پاکستان صریحا خاطرنشان کرد که بیبی یک فرد آزاد است و به میل خود سفر کرده است، اما این برداشت درست نیست.

در اصلا، کسانی که آسیه بی‌بی را هدف اتهامی پوچ قرار داده و به دنبال برائتش در خطابه‌های عمومی او را تقبیح کردند، آزاد هستند. کسانی که خواهان شورش در ارتش و همچنین قتل قضاتی شده‌اند که آسیه بی‌بی را تبرئه کرده‌اند، آزادند.

همچنین کسانی که با تهدید و ارعاب و توسل به اتهام توهین به مقدسات مانع تلاش برای اصلاحات و برقراری راهبردهایی برای مقابله با سوءاستفاده از قوانین توهین به مقدسات، می‌شوند، آزاد هستند. کسانی که تهدیدهایشان «شری رحمان» نماینده وقت مجلس را مجبور کرد دست از تلاش‌هایش برای تصویب لایحه‌ای با «هدف ممانعت از بی عدالتی» در موارد توهین به مقدسات بردارد، آزاد هستند.

در حال حاضر، بدون توجه به این‌که چه کسی هدف اتهامات بی اساس و حمله عوام قرار می‌گیرد، هیچگونه اراده سیاسی در پاکستان برای مقابله با افراط گرایان در این مورد حیاتی وجود ندارد. تا چنین اراده‌ای به وجود نیاید، افرادی مثل آسیه بی‌بی در پاکستان آزادی ندارند و همچنان گزینه‌ای جز جست‌وجوی زندگی در جایی دیگر نخواهند داشت.